Παναγιώτης Μπενάκης (τέλη 17ου αι. - Λιβόρνο 1771)
Πρόκριτος της Καλαμάτας, από τους πρωταγωνιστές της ελληνικής εξέγερσης του 1770 (Ορλωφικά). Γιος του Μπένου Ψάλτη και της Σταθούλας Γερακάρη, κόρης του Λιβέριου Γερακάρη. Ο Παναγιώτης Μπενάκης ασχολήθηκε από νεαρή ηλικία με το εισαγωγικό και εξαγωγικό εμπόριο και απέκτησε τεράστια περιουσία. Ήδη στα μέσα του 18ουαι. ήταν κάτοχος αστικών κτημάτων στην Καλαμάτα και τα περίχωρά της, αλλά και ολόκληρων χωριών (τσιφλικιών) στην ύπαιθρο της Μεσσηνίας.
Ανάλογη με τον πλούτο του ήταν και η πολιτική και κοινωνική επιρροή που ασκούσε στον τόπο του, τόσο προς τους ομοεθνείς του, όσο και προς τους Τούρκους. Αναφέρεται μάλιστα ότι χάρη στη νοημοσύνη του είχε πλουτίσει, με την καλοσύνη του είχε αποσπάσει την αγάπη των χριστιανών και με τη γενναιοδωρία του την εύνοια των Τούρκων, την οποία συχνά χρησιμοποιούσε για την προστασία του ελληνικού στοιχείου. Είχε, έτσι, αναδειχθεί σε μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της Τουρκοκρατούμενης Πελοποννήσου.
Διακατεχόμενος έντονα από την επιθυμία της αποτίναξης του τουρκικού ζυγού, ο Μπενάκης υποστήριζε κάθε επαναστατική εξέγερση των συμπατριωτών του, βρισκόταν σε επαφή με άλλους ομόφρονές του προκρίτους και πήρε μέρος (1764) στο επαναστατικό κίνημα του μητροπολίτη Ανανία. Πρόθυμα επίσης ενίσχυσε τη δραστηριότητα των πρακτόρων της Ρωσίας, που απέβλεπαν στον προσεταιρισμό των υπόδουλων χριστιανικών λαών της Βαλκανικής, υποσχόμενοι ρωσική βοήθεια για την ανάκτηση της ελευθερίας τους.
Έτσι, όταν στα τέλη του 1766 ή στις αρχές του επόμενου χρόνου έφθασε στην Πελοπόννησο ο απεσταλμένος των αδελφών Ορλώφ, Γεώργιος Παπαζώλης για να οργανώσει την επανάσταση στην Πελοπόννησο, ο τελευταίος ήρθε σε μυστικές συνεννοήσεις με τον Μπενάκη, που του υποσχέθηκε ότι θα ξεσήκωνε μεγάλο αριθμό Ελλήνων για την πραγματοποίηση του κοινού σκοπού. Στον οχυρό πύργο του στην Καλαμάτα, συγκροτήθηκε τότε συνέλευση Πελοποννήσιων προκρίτων και κληρικών καθώς και Μανιατών, που ως τότε διατηρούσαν επιφυλάξεις για το εγχείρημα, και αποφασίστηκε, ύστερα από τις επαγγελίες για έμπρακτη ρωσική συμπαράσταση, το απελευθερωτικό κίνημα στο Μοριά.
Ο Μπενάκης, με το κύρος και τη δύναμη που διέθετε, εργάστηκε με ζήλο για τη μύηση στο κίνημα προεστών, κληρικών και ενόπλων, τη στρατολογία στην περιφέρειά του και τη συγκέντρωση τροφίμων και εφοδίων για τις ανάγκες των επαναστατικών σωμάτων δαπανώντας μεγάλα ποσά από την περιουσία του.
Μετά την άφιξη του Θεόδωρου Ορλώφ με ολιγάριθμη ναυτική δύναμη στο Οίτυλο (Φεβρ. 1770), σχηματίστηκαν, χάρη στην επιρροή και την οικονομική συνεισφορά του Μπενάκη, δύο σώματα Ελλήνων από 1400 άνδρες, που ενισχυμένα από λίγους Ρώσους αξιωματικούς, ανέλαβαν στρατιωτική δράση. Ο ίδιος δεν πήρε μέρος στις πολεμικές επιχειρήσεις που ακολούθησαν, προφασιζόμενος ότι η παρουσία του ήταν αναγκαία για τη φρούρηση της Καλαμάτας. Το πιθανότερο όμως είναι ότι είχε αντιληφθεί ότι οι ελπίδες, που είχε στηρίξει στους Ρώσους. ήταν μάταιες.
Ύστερα από την καταστολή της εξέγερσης, ο Μπενάκης, που κατέβαλε ακόμη και την τελευταία στιγμή προσπάθειες να πείσει τον Αλέξιο Ορλώφ να συνεχίσει τον αγώνα, τουλάχιστον στη θάλασσα, αναγκάστηκε μαζί με άλλους ηγέτες της επανάστασης να επιβιβαστεί σε ρωσικό πλοίο (αρχές Ιουνίου 1770) και να καταφύγει στην Ιταλία, όπου τον επόμενο χρόνο πέθανε.
