Το Σύμβολο των Μανιατών
Του Παύλου Λαγιάκου, Στρατηγού Αστυνομίας ε.α. – Νομικού, δημοσίευση στην εφημερίδα «Ο Φάρος της Λακωνίας», α.φ. 635, 23.08.1997
Το σύμπλεγμα του απέριττου και επιβλητικού πέτρινου μανιάτικου πύργου, πλαισιούμενου από τις πλέον αντιπροσωπευτικές μορφές γνήσιων απογόνων της αρχαίας Σπάρτης, της σκληρής, λιτοδίαιτης και αγέρωχης δρεπανηφόρου Μανιάτισσας και τον σκληροτράχηλον και υπερήφανον Μανιάτη πολεμιστή, αποτελεί, αναμφισβήτητα, το αιώνιο έμβλημα της Μάνης. Το μοναδικό οικόσημο, τον αναντικατάστατο θυρεό, το αναπλήρωτο και ανεπανάληπτο εθνόσημο της ηρωικής και απάτητης από τους Τούρκους Μάνης.
Το έμβλημα της Μάνης δεν πρέπει να συγχέεται με το σύμβολο των Μανιατών, που είναι το ίδιο το σύμβολο της ελευθερίας και που επί τέσσερις συνεχείς αιώνες ενέπνεε, δυνάμωνε, χαλύβδωνε τον άνισο, τον αδυσώπητο μα πάντοτε νικηφόρο αγώνα τους κατά της κραταιής Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Το ιερό λοιπόν σύμβολο των Μανιατών ήταν ένα μικρό άγαλμα, που είχε ανευρεθεί στη θέση «Παλαιόπολις» του Γυθείου, πόλη που ήκμασε επί εποχής των Ελευθερολακώνων και παρίστανε γυναίκα, η οποία στο δεξί χέρι κρατούσε δόρυ (κοντάρι) και στο αριστερό δάφνινο στεφάνι και πίνακα στον οποίον αναγράφονταν οι νόμοι. Ήταν η Ελευθερία, η μεγάλη θεά των Ελλήνων όλων των εποχών, που κρατούσε στα χέρια της τα τρία αιώνια σύμβολα κάθε ελεύθερου και πολιτισμένου ανθρώπου και λαού: της δύναμης (το δόρυ) για την άμυνα από κάθε επιβουλή, της αναγνώρισης και επιβράβευσης των καλύτερων άριστων μεταξύ των πολιτών (δάφνινο στεφάνι) και της υπακοής ισότητας απέναντι στους νόμους όλων ανεξαιρέτως των πολιτών (πίνακας νόμων).
Στο βάθρο του αγαλματιδίου είχε χαραχθεί η περίφημη φράση «Νίκη ή θάνατος», που αποτελούσε το ανυπέρβλητο αξίωμα, τον ιερό κανόνα, το απαράβατο δόγμα και το Ζωντανό εμψυχωτή όλων των Μανιατών στους σκληρούς αγώνες τους κατά του τουρκικού κολοσσού για τη διατήρηση της ελευθερίας τους και όλων των αγαθών, που απορρέουν απ’ αυτήν.
Το άγαλμα αυτό το 1798 οι Μανιάτες το δώρησαν, μέσω του απεσταλμένου του Δήμου Στεφανοπούλου, στο Μ. Ναπολέοντα, που εκπροσωπούσε τότε τις μεγάλες ιδέες της γαλλικής επανάστασης για ελευθερία, ισότητα και δημοκρατία.
Ο Μ. Ναπολέων μόλις παρέλαβε από το Δ. Στεφανόπουλο στο Παρίσι το άγαλμα της Ελευθερίας «εκ μέρους του ελευθέρου λαού της Μάνης» αναφώνησε ευχαριστημένος: «ομοιάζει προς μίαν αγίαν». Ο Στεφανόπουλος τότε του απάντησε: «είναι η μεγαλύτερα των αγίων, η Ελευθερία!».
Αυτό ήταν και αυτή την τύχη είχε το ιερό σύμβολο των ηρωικών τέκνων της αδούλωτης Μάνης, που τότε αποκαλείτο Νέα Σπάρτη και οι κάτοικοί της Σπαρτιάτες, γιατί ήσαν οι γνήσιοι απόγονοι των αρχαίων Σπαρτιατών, και που κατά τον Σπ. Τρικούπη «δικαίως εθεωρείτο το πολεμικόν κέντρον της Πελοποννήσου».
