Ηλίας Μαυρομιχάλης, (Μάνη 1795 -Στύρα Ευβοίας 1822)
Πρωτότοκος γιος του Πετρόμπεη, διακρίθηκε στους πολέμους του Εικοσιένα για τη γενναιότητα, τις στρατηγικές ικανότητες και την ηθική του προσωπικότητα.
Εμφανίστηκε ενεργά στο πολεμικό προσκήνιο της επαναστατημένης Ελλάδας τον Ιανουάριο του 1821 όταν, ως αντιπρόσωπος των Πελοποννησίων, πήρε μέρος σε σύσκεψη οπλαρχηγών και φιλικών που συγκροτήθηκε στη Λευκάδα με σκοπό να συζητηθούν οι προετοιμασίες για τον ξεσηκωμό της Ρούμελης.
Με την έναρξη του Αγώνα πήρε μέρος στην κατάληψη και την απελευθέρωση της Καλαμάτας (22 - 23 Μαρτίου 1821) και αναδείχτηκε γρήγορα ένας από τους αξιολογότερους Μανιάτες οπλαρχηγούς.
Αντιλαμβανόμενος έγκαιρα την ορθότητα των απόψεων του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, ως προς τον τρόπο διεξαγωγής του Αγώνα και προικισμένος και ο ίδιος με στρατηγικά προσόντα, τον ακολούθησε στην Αρκαδία. Κατά τις κρίσεις συγχρόνων του ιστορικών, τον χαρακτήριζε «φρόνησις και καρδία γενναία πατριωτισμός και φιλοτιμία απεριόριστος». Κατευθύνθηκε στην Καρύταινα, όπου συμμετείχε σε πολεμικό συμβούλιο των οπλαρχηγών και στη συνέχεια κινήθηκε προς τη Στεμνίτσα, το Λεοντάρι και το Πάπαρι. Γρήγορα όμως πήρε ειδοποίηση από τον Κολοκοτρώνη και έσπευσε στο στρατόπεδο του Βαλτετσίου.
Μαζί με το θείο του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη τοποθετήθηκαν στον ανατολικό προμαχώνα, στο «Χωματοβούνι». Στη μάχη που ακολούθησε (12-13 Μαΐου), ο Ηλίας αγωνίστηκε ηρωικά και συνέβαλε αποφασιστικά στην Ελληνική νίκη. Πήρε μέρος στη Τριπολιτσά και στη συνέχεια, πήγε με σώμα συμπατριωτών του να ενισχύσει την πολιορκία του Ακροκορίνθου. Έμεινε κατόπιν για λίγο στα στενά της Μεγαρίδας και μετά πέρασε στη Βοιωτία για να βοηθήσει τον Οδυσσέα Ανδρούτσο εναντίον των δυνάμεων των Ομέρ Βρυώνη.
Στα τέλη του Νοεμβρίου του 1821, ο Ηλίας Μαυρομιχάλης διορίστηκε αρχηγός των όπλων της Αττικής και έφθασε στην Αθήνα, όπου έγινε δεκτός με πολλές τιμές. Ως αρχηγός του στρατοπέδου της Κάζας διεξήγαγε τη νικηφόρα μάχη στο Κριεκούκι, εναντίον των σωμάτων του Κιοσέ Μεχμέτ πασά.
Στις 5 Ιανουαρίου 1822 ο Ηλίας Μαυρομιχάλης, έχοντας και τη σύμφωνη γνώμη του πατέρα του, δέχτηκε την πρόταση επιτροπής, υπό το μητροπολίτη Καρυστίας Νεόφυτο, να αναλάβει την αρχηγία εκστρατείας στη Νότιο Εύβοια για την απελευθέρωση της Καρύστου.
Διαπεραιώθηκε με 600 περίπου Μανιάτες και τον Κυριακούλη Μαυρομιχάλη στο Αλιβέρι της Εύβοιας. Η άφιξή του προκάλεσε ενθουσιασμό στους ντόπιους αρχηγούς και, όπως γράφει ο Ιωάννης Φιλήμων, η εκλογή του «υπισχείτο και διοίκησιν του στρατού κατάλληλον και αντίμαχον του Ομέρ βεγή άξιον». Προχωρώντας προς τα νότια του νησιού, συναντήθηκε με τα σώματα του Νικολάου Κριεζώτη, του Βάσου Μαυροβουνιώτη, και άλλων και έφθασε στις Κουβάλες στα περίχωρα των Στύρων στις 11 Ιανουαρίου.
Το πρωί της επόμενης μέρας, πραγματοποίησε μια νικηφόρα σύγκρουση με τους αντιπάλους και αμέσως μετά στράφηκε εναντίον της τουρκικής φρουρός των Στύρων. Στο αναμεταξύ όμως στάλθηκε από την Κάρυστο τουρκική δύναμη υπό τον Ομέρ μπέη, την οποία δεν μπόρεσαν να αναχαιτίσουν οι άλλοι Έλληνες, παρά τις προσπάθειές τους.
Έτσι, ο Ηλίας Μαυρομιχάλης βρέθηκε κυκλωμένος από τον εχθρό στα Στύρα. Βλέποντας ότι κάθε προσπάθεια αντίστασης ήταν μάταιη και προκειμένου να σωθούν οι συμπολεμιστές του Μανιάτες, εξακολούθησε τον αγώνα με 60 άνδρες. Στη συνέχεια κλείστηκε με επτά συντρόφους του στον Κοκκινόμυλο, έναν ερειπωμένο ανεμόμυλο των Στύρων και συνέχισε για δύο ώρες ακόμα την άμυνα. Όταν τελείωσαν τα πυρομαχικά, προσπάθησε να διαφύγει διασπώντας τον κλοιό αλλά έπεσε νεκρός, ενώ από τους τελευταίους συναγωνιστές του δύο μόνο διασώθηκαν. Ο θάνατος του Ηλία Μαυρομιχάλη υπήρξε βαρύτατο πλήγμα για τον αγώνα στην Εύβοια, αλλά και για την Επανάσταση γενικότερα.
Όταν μαθεύτηκε ο ηρωικός θάνατος του Ηλία Μαυρομιχάλη στην έδρα της Πελοποννησιακής Γερουσίας, στην Ακροκόρινθο, ο Πρόεδρος αυτής Δημ. Υψηλάντης θέλησε να την ανακοινώσει με τρόπο περιφραστικό στον Πετρόμπεη, ο οποίος ήταν Αντιπρόεδρος της Γερουσίας. Αφού άκουσε με ψυχραιμία το θλιβερό συμβάν, είπε στον Δημήτριο Υψηλάντη: "Μη με λυπάσαι. Έκαμα γιο στρατιώτη, ο οποίος επλήρωσε το χρέος του προς την Πατρίδα!". Ο Ιστορικός Φιλήμων αναφέρει, ότι ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης έλεγε "πως μόνο ο Ηλίας ηδύνατο να διαφιλονικήση ποτέ τη στρατιωτική ηγεσία της Πελοποννήσου".